Auteur Maximiliano Duran

Le lama sage

appuyer sur le bouton pour écouter les voix

Le lama sage

Contes provenant du Manuscrit de Huarochiri

Dans la colonne de gauche se trouve la version transcrite et standardisée selon le parler du quechua d’Ayacucho réalisé par Maximiliano Duran dans le cadre du séminaire SDL 5A05 Théorie linguistique et Diversité des langues. INALCO 2012. La colonne de droite contient la traduction en français de G. Taylor et l’encadré au pied de ces deux colonnes contient la version paléographique du Manuscrit.

Capitulo 3 CHAPITRE 3

(1)Kaipim ñataq anchañaupa runakunap rimakusqanman ñataq kutison

(2)Chai simire kaimi ñaupapachas kai pacha puchoqaita munarqan

(3)chaisi mamaqochap paqyamunanta yachaspas

(4)huk orqo llamaqa ancha allin qewayuqpi [yayan] chai llamayuq kamachiptintaq,

(5)mana mikuspa ancha llakikuq hina karqa,

(6)in! in! nispa waqaspa. Chaisi [rayé yayan] chai llamayuqqa ancha piñaspa sarap qurumtaininwan chuqllo mikukusqampi chuqarqa

(7)“mikuy allqo! chika qiwapim samachiiki” nispa,

(8)chaisi chai llamaqa, runahina rimarimuspa nispa nirqan

(9)utiq imatam qam yuyankiman! kananmi pichqa punchaumanta qocha paqyamunqa, chaimi hinantin pacha puchukanqa” nispa rimarirqa.

(10)Chaisi chai runaqa ancha mancharispa « imahinam kasun, mayman rispam qispisun” nispa niptinsi, haku willkaqoto urquman, chaipim qispisun.

(11)Pichqa punchaupaq mikuiniikita apakui” nispa nirqan.

(12) Chaisi chaimantaqa, chai orqo llamantapas wiñainintapas kikin apaspa ancha utqaspa rirqan.

(13)Chaisi ña willkaqoto urquman chayaptinqa tukui animalkuna ña huntasqa pumapas, atoqpas wanakopas, kunturpas, ima hayka animalkunapas;

(14)chaisi chai runa chayaptin pachalla qochaqa paqyamurqan.

(15)Chaisi chaipi, ancha kichkinakuspa tiyarqa tukui hinantin urqukunatapas.

(16)Tukui(ta) pampaptinsi, chai willkaqoto urqulla aslla puntallan /f.66v/ mana yakup chayasqan karqa.

(17)Chaisi atoqpa chupantaqa yaku uqocharqan, chaisi chai yanamanpas tukurqan.

(18)Chaisi pichqa punchaumantaqa ñataq yakuqa uraikurqan, chakirirqa.

(19)Chai chakirispas qochatapas asta uraiman anchurichirqan.

(20)Runakunatari tukui hinantin runata qulluchispa.

(21)Chaimantas chai runaqa ñataq mirarimurqa,

(22)chai kaqsi kanankama runakuna tiyan.

(23)Kai simitam kanan runakuna unanchanchik.

(24)Chai tiempo del dilubiotas paykunaqahina willkaqotota qispisqankuta unanchanku.

(1)sur les hommes des temps très anciens voici cette histoire.

(2)Autrefois, le monde allait s'achever.

(3)Un lama, sachant que la mer était sur le point de déborder,

(4)son maître faisait paîtré un lama mâle qui ne voulait pas manger malgré la bonne qualité du pâturage et les ordres de son maître.

(5)il ne mange pas il se montré triste comme s’il souffrait beaucoup

(6)bêlait en disant in ! in !. Alors le proprietaire très fâché, jeta contre lui l'épi de mais dont il venait de manger les graines,

(7)et lui dit : "Mange, brute! L'herbe où je te fais paître est excellente".

(8)Alors, le lama se mit à parler comme un être humain.

(9)"Idiot, à quoi penses-tu? D'ici cinq jours la mer débordera et le monde entier finira".

(10)L'homme angoissé lui demanda : "Qu'adviendra-t-il de nous? Où irons-nous nous réfugier?" Le lama lui répondit : "Allons sur la montagne de Huillcacoto; là nous serons saufs.

(11)Apporte de quoi manger pendant cinq jours".

(12)Alors, l'homme, sans tarder, partit, emportant le lama et sa nourriture.

(13)Arrivé à la montagne de Huillcacoto, il la trouva déjà remplie d'animaux de toutes les espèces, pumas, renards, huanacos, condors et bien d'autres encore.

(14)C'est alors que la mer déborda.

(15)Lorsqu'elle eut recouvert toutes les montagnes, tous ces êtres s'entassèrent

(16)sur la petite cime de Huillcacoto qui, seule, ne fut pas atteinte par les eaux.

(17)L'eau mouilla la queue du renard qui se noircit.

(18)Cinq jours après, l'eau redescendit et s'évapora.

(19) Ainsi, la mer se retira

(20)en tuant tout le monde.

(21)Par la suite, ces hommes se mirent à se multiplier.

(22)C'est pour cela qu'il y a encore des hommes aujourd'hui

(23)c’est cette histoire que les hommes d’aujourd’hui pérennisent

(24)Quant ils fêtent leur ascension à Huillcacoto, au faite, c’est qu’ils pérenisent ce temps du déluge que commemorent les hommes actuels

(Version paléographique).

caypìm ñatac ancha. ñaupa runa.cuna.p rimacuscanman ña.ta.c cutìson // kaypim ñataq ancha. ñawpa. runakunap rimakusqanman ña.ta.q kutisun // chay simìre caymi // chay sìmìri kaymi / naupa. pachas cay pacha puchocayta munarcan / ñawpa. pachas kay pacha. puchukayta. munarqan / chaysi mamacochap pahcyamunanta yachaspas huc orco llamaca ancha allìn queuayucpi [yayan] <chaylla.ma.yoc> çamachiptìntac mana. micuspa ancha. lla.quicucyna. carca. yn. yn. ñispa huacaspa / chaysì mamaquêap paêyamunanta. yachaspas huk urqu llamaqa ancha allìn qiwayuqpi chay llamayuq samachiptintaq mana. mikuspa. ancha. llakikuqhìna karqan in in ñispa. waqaspa. / chaysi [yayan] <cha.y llamayucca. ancha. piñaspa sarap curumtayninhuã. chucllo mìcucuscampi chucarca. micoy allco chica. Quehuapìm çamachijque ñispa. / chaysi chay llaznayuqqa ancha. pìñaspa sarap quruntaynìnwan chuqllu mìkukusqanpi c huqarqan “mìkuy, allqu; chika qiwapim samachiykì” ñispa. /chaysi chay llamaca. tunafyna rìmarìmuspa. ñìspa ñìrcan : hutic ymacta.m cam yuyanquìman cananmi pìhcca punchaumanta cocha pahyamunca chaymi hìnantin pacha pochocanca. ñispa. rìmarirca. / chaysi chay llamaqa. runahina. rimarìmuspa. ñispa ñirqan: “utiq, ìmaktam qam yuyankiman; kananmi pìchqa. punêawmanta. quêa. paôyamunqa; chaymì hinantin pacha. puchukanqa.” ñispa. rìmarirqan /chaysi chay runaca. ancha mancharispa himanam cason mayman rìspam quispison ñispa. ñiptìnsì haco villcacoto hurcoman chaypim quispison pìhcca punchaupac mìcuyniiquìcta. apacoy ñispa. ñircan / chaysi chay runaqa ancha. mancharispa. “ìmanam kasun mayman rispa.m qìspisun” ñispa ñiptinsi “haku vìllcacoto urquman; chaypim qispisun pichqa punêawpaq mikuyniykìkta. apakuy” ñispa. ñirqan / chaysi chaymantaca. chay orco llamantapas vìnaynintapas quequen apaspa. ancha. hutcaspa rircã / chaysi chaymantaqa. chay urqu llamantapas winaynintapas kikin apaspa. ancha utqaspa. rìrqan / chaysì ña. vìllcacoto hurcoman chayaptìnca. tucoy animalcuna. ñahuntasca pomapas hatucpas huanacopas condorpas yma. ayca. animalcunapas / chaysì ña vìllcacoto urquman êayaptinqa tukuy animalkuna ña huntasqa. pumapas atuqpas wanakupas condorpas ima hayka anìmalkunapas / chaysi chay runa cha.ya.ptin pachalla. cochaca. pahcyamorca / chaysi chay runa. êayaptin pachalla. quêaqa. paêyamurqan / chaysì chaypi ancha. quihcquinacuspa. tiarca / chaysi chaypi ancha. kiêkinakuspa tìyarqan / tucoy hinantin bor<co>cuna›ctapas' tucoy pampaptìnsi chay vìllcacoto hurcuca aslla. puntallan mana. yacup chayasca. ca.rca. / tukuy hinantin urqukunaktapas tukuy pampaptinsi chay villcacoto urquqa aslla. puntallan mana yakup êayasqa karqan / chaysi hatucpac chupantaca yaco hucochírcan / chaysi atuqpaq êupantaqa yaku uquchìrqan / chaysi chay yanamanpas tucorcan chaysi chay yanamanpas tukurqan / chaysì pihcca punchaomantaca. natac yacuca huraycurcan chaquerircã / chaysì pìchqa punêawmantaqa. ñataq yakuqa. urayl/curqan chakìrìrqan /